ศาสตราจารย์ ม.ร.ว. แสงโสม เกษมศรี เกิดวันที่ ๒๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๔ เป็นธิดาของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม และหม่อมขาว เกษมศรี ณ อยุธยา ได้รับปริญญาอักษรศาสตรบัณฑิต และประกาศนียบัตรครูมัธยมจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หลังจากนั้นในปี พ.ศ. ๒๔๘๕-๒๔๘๗ ได้กลับเข้าศึกษาเพิ่มเติมในคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในชั้นปริญญาโท เป็นสตรีและคนไทยคนแรกที่ได้รับปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์

     จากนั้นในระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๙๒-๒๔๙๔ ได้รับทุนของกระทรวงศึกษาธิการไปศึกษาเพิ่มเติม ณ มหาวิทยาลัยลอนดอน ประเทศอังกฤษ ในวิชาการออกเสียงภาษาอังกฤษ (Phonetics of English) ได้รับ Certificate in Phonetics of English (University of London) ซึ่งเทียบเท่าปริญญาโท ในระหว่างนี้ท่านได้ฝึกงานและดูงาน ร่วมประชุมสัมมนาในหลายหัวข้อวิชา ทั้งด้านภาษา วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และประวัติศาสตร์อินเดียสมัยโบราณที่ School of Oriental and African Studies มหาวิทยาลัยลอนดอน

     เมื่อสำเร็จการศึกษาและดูงานในต่างประเทศแล้ว ท่านได้กลับมารับราชการ ในแผนกวิชาภูมิศาสตร์และประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และได้เลื่อนเป็นอาจารย์เอกในเวลาต่อมา ในช่วงปี พ.ศ. ๒๕๐๑ ได้ลาศึกษาดูงานเพิ่มเติมในต่างประเทศด้วยทุนทรัพย์ส่วนตัว เพื่อให้มีความรู้ก้าวหน้าทันสมัยมากยิ่งขึ้น หลังจากนั้นในปี พ.ศ. ๒๕๐๓ ได้เลื่อนเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์ในวิชาภูมิศาสตร์และประวัติศาสตร์ และเมื่อวันที่ ๑๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๐๖ มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้า ฯ แต่งตั้งเป็นศาสตราจารย์ในวิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จนกระทั่งเกษียณอายุราชการในปี พ.ศ. ๒๕๑๕ นับเป็นอาจารย์ประจำหญิง และศาสตราจารย์หญิงคนแรกของสาขาวิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และประเทศไทย

     ศาสตราจารย์ ม.ร.ว. แสงโสม เกษมศรี เป็นผู้มีความสามารถทั้งในด้านภาษาและประวัติศาสตร์ ได้สอนวิชาสัทศาสตร์ (Phonetics) ให้แผนกวิชาภาษาอังกฤษนานถึงประมาณ 10 ปี ทั้งยังเป็นผู้สนใจใฝ่ศึกษาเพิ่มพูนความรู้ให้ทันสมัยอยู่เสมอ ทุ่มเทความรู้เพื่อปฏิบัติงานอย่างเต็มความสามารถ ไม่เพียงแต่งานสอนเท่านั้น ศาสตราจารย์ ม.ร.ว. แสงโสม เกษมศรี ยังได้รับการแต่งตั้งให้มีส่วนร่วมในงานอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น ได้รับการแต่งตั้งเป็นอนุสาสก หอพักหญิงคนแรกของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นกรรมการเขียนสารานุกรมของราชบัณฑิตยสถาน กรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทย และเป็นผู้เขียนสารานุกรมสำหรับเด็กตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เป็นต้น

ศาสตราจารย์ ม.ร.ว. แสงโสม เกษมศรีถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๔๕

ผลงาน

  • ประวัติศาสตร์ไทยสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น พ.ศ. ๒๕๐๒ (ผู้แต่งร่วม)
  • ประวัติบุคคลสำคัญของโลก พ.ศ. ๒๕๐๕
  • ประวัติศาสตร์ไทย พ.ศ. ๒๕๐๗
  • สัทศาสตร์ภาษาอังกฤษ (Phonetics of English) พ.ศ. ๒๕๐๗
  • ประวัติศาสตร์ทั่วไป ประโยคมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.ศ. ๔-๕) พ.ศ. ๒๕๐๙
  • ประวัติศาสตร์สากลยุคปัจจุบัน (ค.ศ. ๑๔๕๓-๑๙๑๔) พ.ศ. ๒๕๑๕
  • ประวัติศาสตร์สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ ถึง รัชกาลที่ ๓ (พ.ศ.๒๓๒๕-๒๓๙๔) พ.ศ. ๒๕๒๓
  • ประวัติศาสตร์ยุคกลางหรือมัธยมสมัย พ.ศ. ๒๕๒๕
  • ภาคผนวกประวัติศาสตร์ไทย พ.ศ. ๒๕๒๕
  • บิดาของข้าพเจ้า: พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า ศุภโยคเกษม พ.ศ. ๒๕๓๔