การสืบทอดและบทบาทของพิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษของชาวกูย ที่บ้านละเอาะ อำเภอน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ
อ.พรรณวดี ศรีขาว
วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต
ภาควิชาภาษาไทย
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ปีการศึกษา ๒๕๕๔
วัตถุประสงค์ของการวิจัย
๑. เพื่อศึกษาการสืบทอดพิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษของชาวกูย ที่บ้านละเอาะ อำเภอน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ
๒. เพื่อศึกษาบทบาทของพิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษของชาวกูย ที่บ้านละเอาะ อำเภอน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ
สมมติฐานของการวิจัย
ชาวกูยที่บ้านละเอาะ อำเภอน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ นับถือผีสะเอิงเป็นผีบรรพบุรุษและรับผีแถนของกลุ่มคนลาวมาเป็นผีบรรพบุรุษร่วมด้วย ชาวกูยกลุ่มนี้ใช้พิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษประจำปีเป็นเครื่องรักษาและสืบทอดความเชื่อเรื่องผีบรรพบุรุษ พิธีดังกล่าวสะท้อนลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างชาวกูยและชาวลาว
บทคัดย่อ
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการสืบทอดและบทบาทของพิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษของชาวกูยที่อำเภอบ้านละเอาะ อำเภอน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ ผู้วิจัยเก็บข้อมูลภาคสนามระหว่างปี พ.ศ. ๒๕๕๓ – ๒๕๕๕ โดยการสัมภาษณ์และการสังเกตอย่างมีส่วนร่วมในพิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษ
ผลการศึกษาพบว่า ชาวกูยบ้านละเอาะนับถือทั้งผีสะเอิงและผีแถนเป็นผีบรรพบุรุษประจำสายตระกูล ผีสะเอิงเป็นผีดั้งเดิมมีฐานะสูงกว่าแถนที่รับเข้ามา ทุกปีระหว่างเดือน ๓ ถึงเดือน ๖ จะจัดพิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษขึ้น พิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษสืบทอดมาได้จนถึงทุกวันนี้ เพราะมีปัจจัยหลายประการ ทั้งปัจจัยภายใน คือ มีครูบาเป็นผู้สืบทอดองค์ความรู้ต่าง ๆ เกี่ยวกับพิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุษและบริบทขุมขนบ้านละเอาะ รวมถึงปัจจัยภายนอก คือ นโยบายของภาครัฐที่ช่วยส่งเสริมให้เกิดจิตสำนึกทางชาติพันธุ์
บทบาทของพิธีเลี้ยงผีบรรพบุรุที่มีต่อชุมชนบ้านละเอาะในปัจจุบัน คือ บทบาทในการสืบทอดฮีตคองของชาวกูยบ้านละเอาะ และบทบาทในการสั่งสอนลูกหลาน ขณะเดียวกันก็มีบทบาทในการเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างชาวกูยและชาวลาว ทั้งยังมีบทบาทในการสร้างกำลังใจให้กับปัจเจกบุคคล รวมถึงมีบทบาทในการแสดงความเป็นเจ้าของพื้นที่เดิมของชาวกูย พิธีนี้สามารถตอบสนองความต้องการทางจิตใจและสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชน จึงดำรงอยู่จนถึงทุกวันนี้และกลายเป็นอัตลักษณ์สำคัญของชาวกูยบ้านละเอาะ
ปัจจุบันเป็นอาจารย์ประจำสาขาวิชาภาษาไทย
คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
อ่านวิทยานิพนธ์ฉบับออนไลน์ได้ที่
http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/30480