วัตถุประสงค์ของการวิจัย
๑. รวบรวมและจำแนกแบบเรื่อง (TALE TYPE) ของตำนานประจำถิ่นริมแม่น้ำและชายฝั่งทะเลภาคกลางของไทย
๒. วิเคราะห์ลักษณะเด่นของตำนานประจำถิ่นดังกล่าว

สมมติฐานของการวิจัย
ตำนานประจำถิ่นริมแม่น้ำและชายฝั่งทะเลภาคกลางของไทยมักเป็นเรื่องเกี่ยวกับเทพเจ้าและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ทั้งลักษณะเด่นของแบบเรื่อง อนุภาค และความคิดที่ปรากฏในตำนานประจำถิ่น ตลอดจนความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะเด่นของตำนานประจำถิ่นกับสภาพสังคมและวัฒนธรรมริมแม่น้ำและชายฝั่งทะเลภาคกลาง

บทคัดย่อ
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมและจำแนกแบบเรื่อง (TALE TYPE) ของตำนานประจำถิ่นริมแม่น้ำและชายฝั่งทะเลภาคกลางของไทย รวมถึงวิเคราะห์ลักษณะเด่นของตำนานประจำถิ่นดังกล่าว โดยมีขอบเขตการวิจัยคือตำนานประจำถิ่นที่พบในจังหวัดภาคกลาง ๓๕ จังหวัด ทั้งจากข้อมูลเอกสารและการเก็บข้อมูลภาคสนาม

ผลการศึกษาพบว่าแบบเรื่องตำนานประจำถิ่นมี ๑๒ แบบเรื่อง ได้แก่ แบบเรื่องมาทางน้ำซึ่งเป็นแบบเรื่องที่พบมากที่สุด กล่าวคือ พบถึง ๓๘ เรื่อง แบบเรื่องสามพี่น้อง พบ ๑๙ เรื่อง แบบเรื่องเทวดารักษา พบ ๑๔ เรื่อง แบบเรื่องผ่านทางพบเทพ พบ ๑๒ เรื่อง แบบเรื่องจระเข้เจ้า พบ ๑๒ เรื่อง แบบเรื่องตายในน้ำเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์แห่งท้องน้ำ พบ ๗ เรื่อง แบบเรื่องเหยียบน้ำทะเลจืด พบ ๔ เรื่อง แบบเรื่องผู้วิเศษประลองฤทธิ์ พบ ๔ เรื่อง แบบเรื่องผู้สยบสัตว์ร้าย พบ ๔ เรื่อง แบบเรื่องผู้วิเศษแปลงกายเป็นจระเข้ พบ ๓ เรื่อง แบบเรื่องตาม่องล่าย และแบบเรื่องน้ำไม่ท่วมผู้มีบุญ ซึ่งเป็นแบบเรื่องที่พบน้อยที่สุด พบ ๒ เรื่อง นอกจากนั้นยังมีตำนานประจำถิ่นเรื่องเบ็ดเตล็ดอีก ๑๒ เรื่อง โดยตำนานแต่ละแบบเรื่องแสดงความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งศักดิ์สิทธิ์กับสายน้ำ ทั้งในด้านประวัติความเป็นมาและอภินิหารของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และมีอนุภาคสำคัญเกี่ยวข้องกับน้ำ

ลักษณะเด่นของตำนานประจำถิ่นสัมพันธ์กับสภาพภูมิศาสตร์ ภูมินาม และสถานที่สำคัญในท้องถิ่นในขณะเดียวกันก็สัมพันธ์กับการตั้งถิ่นฐาน สภาพเศรษฐกิจ และการคมนาคม ซึ่งต้องอาศัยแม่น้ำและทะเลเป็นสำคัญ นอกจากนี้ตำนานประจำถิ่นยังสัมพันธ์กับสังคมและวัฒนธรรมของกลุ่มชนหลายชาติพันธุ์ หลายวัฒนธรรมที่อาศัยอยู่ร่วมกันในบริเวณริมแม่น้ำและชายฝั่งทะเลภาคกลาง

Download PDF

อ่านวิทยานิพนธ์ฉบับออนไลน์ได้ที่
http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/6995