การสืบทอดประเพณีเทศน์กาเผือกในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
ผศ.ดวงหทัย ลือดัง
วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต
ภาควิชาภาษาไทย
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ปีการศึกษา ๒๕๕๔
วัตถุประสงค์ของการวิจัย
๑. เพื่อศึกษาการสืบทอดประเพณีเทศน์กาเผือกในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
๒. เพื่อรวบรวมและปริวรรตวรรณกรรมใบลานเรื่องกาเผือกในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
๓. เพื่อศึกษาบทบาทของประเพณีเทศน์กาเผือกในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
สมมติฐานของการวิจัย
ประเพณีเทศน์กาเผือกมีบทบาทในการสืบทอดความเชื่อเรื่องแม่กาเผือกเป็นมารดาของพระพุทธเจ้าทั้งห้าพระองค์ และสืบทอดวรรณกรรมเรื่องกาเผือกของชาวไทยไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรีให้คงอยู่ถึงปัจจุบัน
บทคัดย่อ
วิทยานิพนธ์นี้มุ่งศึกษาประเพณีเทศน์กาเผือกในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการสืบทอดประเพณีเทศน์กาเผือกในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี รวบรวมและปริวรรตวรรณกรรมใบลานเรื่องกาเผือกในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี ตลอดจนศึกษาบทบาทของประเพณีเทศน์กาเผือกในชุมชนแห่งนี้
ผลการศึกษาพบว่า ประเพณีเทศน์กาเผือกในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี เป็นประเพณีที่ยังปฏิบัติกันอยู่ ในตอนค่ำของวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ในประเพณีนี้พระสงฆ์จะเทศน์เรื่องกาเผือกและชาวบ้านจะจุดประทีปตีนกาบูชาแม่กาเผือกผู้เป็นมารดาของพระพุทธเจ้าทั้งห้าพระองค์ตามเรื่องกาเผือกในคัมภีร์เทศน์ ปัจจุบันผู้สูงอายุ ๖๐ ปีขึ้นไปยังรู้จักเรื่องกาเผือกและยังปฏิบัติพิธีกรรมนี้อยู่ ขณะที่พระสงฆ์ผู้เทศน์กาเผือกที่สามารถอ่าน “หนังสือยวน” หรืออักษรธรรมล้านนาได้และสามารถเทศน์กาเผือกด้วยทำนองธรรมวัตรแบบยวนได้ คือ พระเจริญ ธมฺมวุฑฺโฒ เพียงรูปเดียว
ผู้วิจัยได้รวบรวมใบลานเรื่องกาเผือกตามวัดต่าง ๆ ในชุมชนไทยยวน อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี รวม ๖ ฉบับ และได้นำใบลานที่พระสงฆ์เทศน์ในปัจจุบัน คือ ฉบับ “พระยากาเผือก” (กาเผือกฉบับวัดโพธิ์ ๓) จารโดยพระเจริญ ธมฺมวุฑฺโฒ มาปริวรรตจากอักษรธรรมล้านนาเป็นอักษรไทย เพื่อนำมาตรวจสอบกับฉบับ “พระยากาเผือก” (กาเผือกฉบับวัดโพธิ์ ๑) พบว่าฉบับที่พระสงฆ์ใช้เทศน์ในปัจจุบันคัดลอกและตัดความมาจากฉบับ “พระยากาเผือก” (กาเผือกฉบับวัดโพธิ์ ๑) เพื่อให้สั้นลง สอดคล้องกับการเทศน์ที่รวบรัดให้เร็วขึ้น
ประเพณีเทศน์กาเผือกในชุมชนไทยยวนเคยมีบทบาทในการสืบทอดความเชื่อเรื่องแม่กาเผือกเป็นมารดาของพระพุทธเจ้าทั้งห้าพระองค์ และสืบทอดวรรณกรรมเรื่องกาเผือก ขณะเดียวกันก็มีบทบาทในการเสริมกำลังใจแก่ชุมชน ปัจจุบันบทบาทดังกล่าวลดลงเนื่องจากความนิยมประเพณีลอยกระทงแบบภาคกลางและการส่งเสริมการท่องเที่ยวแบบตลาดน้ำ
ปัจจุบันเป็นอาจารย์ประจำคณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้
อ่านวิทยานิพนธ์ฉบับออนไลน์ได้ที่
http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/22563