วัฒนธรรมโนรา: การดำรงอยู่และการสืบทอดในบริบทของบ้านปลายระไม อำเภอเปิ้นดัง รัฐเคดาห์ (ไทรบุรี) ประเทศมาเลเซีย
อ.ดร.ปรียารัตน์ เชาวลิตประพันธ์
วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต
ภาควิชาภาษาไทย
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ปีการศึกษา ๒๕๕๘
วัตถุประสงค์ของการวิจัย
๑. เพื่อศึกษาการดำรงอยู่ของวัฒนธรรมโนราของชาวสยาม บ้านปลายระไม อำเภอเปิ้นดัง รัฐเคดาห์ (ไทรบุรี) ประเทศมาเลเซีย
๒. เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยในการสืบทอดและบทบาทของวัฒนธรรมโนราของชาวสยาม บ้านปลายระไม อำเภอเปิ้นดัง รัฐเคดาห์ (ไทรบุรี) ประเทศมาเลยเซีย
สมมติฐานของการวิจัย
ในชุมชนชาวสยามที่บ้านปลายระไม อำเภอเปิ้นดัง รัฐเคดาห์ ประเทศมาเลเซียมีการดำรงอยู่ของวัฒนธรรมโนราอย่างหลากหลาย ทั้งความเชื่อ พิธีกรรม และการแสดง เนื่องจากมีปัจจัยในการสืบทอดทั้งในด้านผู้สืบทอด ความเชื่อเรื่องครูหมอโนรา พิธีกรรม และความพร้อมของชุมชนเอง วัฒนธรรมโนราที่นี่ยังคงมีบทบาทสำคัญด้านจิตใจและการสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนชาวสยามวนบริบทต่างแดน
บทคัดย่อ
วิทยานิพนธ์เล่มนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการดำรงอยู่ของวัฒนธรรมโนราของชาวสยาม บ้านปลายระไม อำเภอเปิ้นดัง รัฐเคดาห์ (ไทรบุรี) ประเทศมาเลเซียและเพื่อวิเคราะห์ปัจจัยในการสืบทอดและบทบาทของวัฒนธรรมโนราของชาวสยามที่นี่ ผู้วิจัยเก็บข้อมูลภาคสนามเกี่ยวกับพิธีโนราโรงครูในช่วงปี พ.ศ. ๒๕๕๔–๒๕๕๗ และได้เก็บข้อมูลภาคสนามการประกอบพิธีโนราโรงครูในจังหวัดพัทลุงเพิ่มเติมเพื่อนำมาวิเคราะห์การดำรงอยู่และการสืบทอดวัฒนธรรมโนราที่ปลายระไมให้ชัดเจนยิ่งขึ้น
ผลการศึกษาการดำรงอยู่ของวัฒนธรรมโนราของชาวสยามบ้านปลายระไม พบว่า ดำรงอยู่ในรูปของวรรณกรรมทั้งวรรณกรรมมุขปาฐะ ได้แก่ ตำนานครูหมอโนราท้องถิ่น นิทานเรื่องพระสุธน-มโนห์รา พระรถ-เมรี และวรรณกรรมลายลักษณ์ ได้แก่ บทโนราที่ใช้ในพิธีกรรมโนราโรงครูซึ่งคล้ายคลึงกับที่พบในภาคใต้ ส่วนการดำรงอยู่ในรูปของพิธีกรรม พบว่า พิธีกรรมโนราโรงครูที่นี่มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการคือเพื่อแก้บนและเพื่อตัดจุกโนราใหม่ ธรรมเนียมปฏิบัติและขั้นตอนการประกอบพิธีกรรมยังคงดำเนินตามแบบแผนที่เคยปฏิบัติมาตั้งแต่อดีต พบว่าที่บ้านปลายระไมมีโนรา ๒ คณะ มีทั้งโนราหญิงและโนราชาย นิยมให้โนรารุ่นหลังเป็นผู้ประกอบพิธีตัดเหมฺรฺย ชาวสยามที่ไทรบุรียังคงมีความเชื่อเกี่ยวกับครูหมอโนรา นับถือครูหมอโนราทั้งที่เป็นบรรพบุรุษและเป็นครูหมอโนราในท้องถิ่น และเชื่อว่าครูหมอส่วนใหญ่เดินทางมาจากประเทศไทย ส่วนร่างทรงนั้น มาจากการเลือกของครูหมอ ร่างทรงคนหนึ่งอาจมีครูหมอมาลงได้หลายองค์
ปัจจัยในการสืบทอดวัฒนธรรมโนราบ้านปลายระไม มีทั้งหมด ๔ ประการ ได้แก่ ๑) การยังคงมีผู้สืบทอดการเป็นโนรา โดยเฉพาะในช่วง ๕-๖ ปีที่ผ่านมามีคนรุ่นใหม่ที่มาฝึกหัดโนราและเข้าพิธีตัดจุกเป็นโนราใหญ่หลายคนด้วยความเต็มใจและความภาคภูมิใจ ๒) การที่ชาวบ้านปลายระไมยังคงมีความเชื่อเรื่องครูหมอโนราอย่างเหนียวแน่น โดยเชื่อว่าครูหมอช่วยคุ้มครองให้รอดพ้นจากอันตราย โรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ ตลอดจนบันดาลให้สมปรารถนา แล้วจึงจัดโนราโรงครูตอบแทน ๓) พิธีกรรมโนราโรงครูจึงยังคงมีการจัดสืบเนื่องต่อมาและในปัจจุบันยิ่งมีมากขึ้นเนื่องจากชาวบ้านบนบานครูหมอกันมาก ๔) ชุมชนปลายระไมเองมีความพร้อมในด้านต่าง ๆ ทั้งความพร้อมด้านเศรษฐกิจ การมีเครือข่ายญาติพี่น้องที่เหนียวแน่น ความสามารถในการสื่อสารด้วยภาษาไทย ค่านิยมเรื่องการบูชาครู ความกตัญญูกตเวที การรักษาสัจจะ รวมทั้งความภาคภูมิใจในการเป็นคนสยาม นอกจากนี้วัฒนธรรมโนราที่บ้านปลายระไมยังมีบทบาทในการช่วยสืบทอดอัตลักษณ์ความเป็นชาวสยามและการสร้างความทรงจำร่วมให้กับคนในชุมชน ให้ความบันเทิงแก่คนในชุมชน เป็นที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจให้กับคนในชุมชน รวมทั้งสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนชาวสยามในบริบทต่างแดน
ปัจจุบันเป็นอาจารย์ประจำสาขาวิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ
อ่านวิทยานิพนธ์ฉบับออนไลน์ได้ที่
http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/55412