แกะปมจินตนภาพ นาย ก.ศ.ร. กุหลาบแห่งกรุงสยาม

พัฒนามาจากวิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิตในหัวข้อ

“งานนิพนธ์ของ ก.ศ.ร. กุหลาบ: ชนชั้นนำและการสร้างองค์ความรู้ในสยามต้นยุคใหม่”

ปี: 2556

บทคัดย่อ:
          วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาชีวิตและงานนิพนธ์ของ ก.ศ.ร. กุหลาบ นักคิดคนสำคัญของสังคมสยาม ตั้งแต่ พ.ศ. 2377 – พ.ศ. 2462 จากการศึกษาพบว่าองค์ความรู้ของ ก.ศ.ร. กุหลาบ มีรากฐานจากการศึกษาแบบดั้งเดิมของสยาม และได้รับอิทธิพลจากการเปลี่ยนแปลงทางภูมิปัญญาในยุคต้นสมัยใหม่ ก.ศ.ร. กุหลาบ หยิบยกความรู้ตามแบบแผนประเพณี พุทธศาสนา และเนื้อหาจากเอกสารประวัติศาสตร์อันเป็นองค์ความรู้ยุคเก่ามาอธิบายให้มีลักษณะเป็นเหตุเป็นผลแบบตะวันตก เพื่อแสดงทัศนะของตนต่อประเด็นความเจริญก้าวหน้าของสังคมไทย งานนิพนธ์ของ ก.ศ.ร. กุหลาบ แสดงให้เห็นรอยต่อระหว่างองค์ความรู้แบบตะวันออกของสยามกับองค์ความรู้แบบตะวันตกที่เกิดขึ้นในสังคมสยามไปพร้อม ๆ กัน งานนิพนธ์ของ ก.ศ.ร. กุหลาบ สอดคล้องกับแนวความคิดของชนชั้นนำสยามที่ต้องรักษาคุณค่าองค์ความรู้เดิมของสยาม ขณะเดียวกันก็ใช้องค์ความรู้แบบตะวันตกเพื่อสร้างความเจริญก้าวหน้ารวมทั้งความมั่นคงให้กับสถาบันทางสังคม ทั้งยังสอดคล้องกับสำนึกในความยุติธรรมของชนชั้นไพร่ราษฎรที่แพร่หลายในขณะนั้นอย่างมาก การเปลี่ยนแปลงทางองค์ความรู้ดังกล่าวนำไปสู่การกระทบกระทั่งกับสถาบันทางสังคมที่ชนชั้นนำเห็นว่ายังจำเป็นจะต้องรักษาระบอบที่ใช้องค์ความรู้เดิมต่อไป แม้ว่าจะนิยมใช้องค์ความรู้ของชาวตะวันตกหลายอย่างแล้วก็ตาม