ชื่อชนชาติ:    ถู่ (Thu)

ชื่อที่ใช้เรียกตนเอง:    

ชื่อที่คนอื่นใช้เรียก:    ชาวจ้วงเรียกว่า ผู้ไท, ชาวไทเรียกว่า คะนุง

แหล่งที่อยู่อาศัย:    

แหล่งเก็บข้อมูล:     – หมู่บ้านลู่ไชชง (Luchaichong)
                            – อำเภอหม่ากว๊าน (Maguan)
                            – เขตเหวินชาน (Wenshan Perfecture)

เครื่องแต่งกาย:    ผู้หญิงถู่ใส่ชุดแบบเดียวตลอดไม่ว่าจะแต่งงานสาวหรือแก่ ในวันแต่งงานเขาใส่ชุดเหมือนเดิม ยกเว้นเป็นของใหม่ และมีเครื่องประดับ ผมมีการโพกคล้ายๆ กับพวกผู้ไท้ของเหวินซาน ที่ทำเมื่อวันที่ 6 ต.ค. แต่มีหางยาวทิ้งลงมาข้างล่าง ลักษณะการโพกคือ มุ่นไปบนเกล้าและทำให้ดูเป็นสามเหลี่ยมทรงแหลม ผ้าโพกผม เรียกว่า ต้องเป็นสีดำเสมอ นอกจากนี้เขายังเหน็บไม้เกาหัวเป็นเงิน เรียกว่า ไม้เจาะหัว (คือไม้เกาหัว) ทั้งนี้เพราะเวลาโพกหัวไปแล้วยากที่จะแก้เพราะ การโพกหัวของถู่หัวแหลมแสนยาก ผ้านี้สีดำเสมอ หัวที่โพกผ้าแล้วเรียกว่า  เสื้อ เสื้อเป็นแบบคอแหลมป้ายขวาติดกระดุมเม็ดเดียวที่ใต้รักแร้ แต่ดูเรียบร้อยเพราะผ้าข้างขวาลึก เพราะฉะนั้นซ้ายทับมาจึงมิดชิดดี กระดุมเรียกว่า อาจเป็นกระดุมเงินหรือไม่ก็ได้ ที่เห็นเป็นกระดุมธรรมดา ตัวเสื้อค่อนข้างสั้นต่อกลางทั้งหน้าและหลัง แขนยาว ปลายแขนเหนือประมาณ 1-1.5 นิ้ว ทาบผ้าดอกรีๆ ประมาณ 5 นิ้ว อาจมีแถบผ้าลูกไม้สีติดก็ได้ สำหรับหญิงสาว สำหรับคนแก่ตัวเสื้อจะยาวสักหน่อย ปลายเสื้อข้างๆ ผ่าเล็กน้อย เสื้อก็ต้องสีดำเสมอเช่นกัน ส่วนที่จะเห็นสีได้ก็คงเป็นแขนที่ปะไว้เท่านั้น ซิ่นของหญิงถู่หัวแหลมเป็นกระโปรงดำยาวต่อเป็นชิ้นๆ 16 ชิ้น ความกว้างยาวของกระโปรงประมาณ 11 ศอก กระโปรงนี้หรือซิ่นนี้มี กว้างประมาณครึ่งศอก แต่ตีนซิ่น เป็นส่วนสำคัญเพราะจะมีการปะผ้าด้านในประมาณ 5 นิ้ว สีน้ำเงินหรือฟ้าคราม หรือสีแดง หรือสีเขียว ซิ่นนี้เวลานุ่งจีบอยู่ข้างหนึ่งคือ ข้างซ้ายแล้วพันไปข้างหลังยกขึ้นมาเหน็บข้างขวา และต้องพับตีนซิ่นให้ด้านในที่เป็นสีออกมาให้เห็น นับเป็นส่วนเด่นที่สุดของชุดถู่ เนื่องจากซิ่นหนักจึงต้องมีผ้าคาดเรียกว่า หรือสร้อยร่าง สีดำยาว 11 ศอก คาดแบบริบบิ้น แต่ภายหลังดึงลงมาห้อยรุงรัง นอกจากนี้จะต้องคาดผ้ากันเปื้อนหรือ ทับผ้านี้มีลายเป็นสีและปลายสายมีพู่เรียกว่า สายผ้ากันเปื้อนในที่สุดไปห้อยอยู่ข้างหลัง ดังนั้นหลังหญิงถู่จะมีผ้าห้อยมาอยู่มากนับแต่จากผ้าโพก สายรัดซิ่น และสายผ้ากันเปื้อน แต่เขาคิดว่า = สวยเหลือเกิน ชุดนี้ใส่ตลอดทุกเมื่อ บางทีหนาวๆ ก็เพิ่มผ้ากันแข้งหรือ หญิงสาวเด็กๆ มีความนิยมใหม่ คือ ถอนฟัน 2 ซี่ ข้างซี่หน้าบน 2 ซี่และใส่ฟันเงินซ้ายซี่ทองขวา ซี่เงินเมื่ออายุ 13 ปี ซี่ทองเมื่ออายุ 15 ปี ภายหลังได้ยินว่าไม่ถอนใช้หุ้มเอา นอกจากนี้ยังอาจสะพายยามแฝดเรียกว่า ที่บ้านนี้เอาหมวกเด็กมาให้ดูวิจิตรพิสดารมากใช้กับเด็กเวลาไปทำงานก่อน 3 ขวบ

ข้อสังเกตอื่น:    หมู่บ้านนี้มีประมาณ 100 กว่าหลังคาเรือน คนที่นี่ยังแต่งกายแบบเดิมแม้เด็กหญิงเล็กๆ ก็แต่งตัวแบบถู่ (ซึ่งเป็นถู่แบบหัวเหลม) รู้สึกว่าฐานะไม่ค่อยดี แต่เป็นคนที่รักษาของเก่า บ้านที่เราไปจดภาษาก็เก็บเครื่องเงินไว้ แม้จะไม่ประดับก็ตาม และไม่ยอมขายด้วย ภาษาของถู่ที่นี่คงแบ่งเป็น 2 พวก ระหว่างคนแก่และเด็กสาว เด็กที่บอกภาษามีระบบวรรณยุกต์ต่างกว่าคนแก่