แนะนำหนังสือใหม่: #ราคาของการมีลูก: เมื่องานและลูกผูกอยู่บนเชือกเส้นเดียวกัน

สภาพสังคมและเศรษฐกิจในปัจจุบันทำให้เกิดภาวะกดดันในการสร้างครอบครัวยุคใหม่ เมื่อคิดจะสร้างครอบครัวจึงต้องคิดหนัก หนังสือ “#ราคาของการมีลูก: เมื่องานและลูกผูกอยู่บนเชือกเส้นเดียวกัน” ผลงานชิ้นล่าสุดของ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ทรงพันธ์ เจิมประยงค์ ร่วมกับคณะนักวิจัยจากสถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล นำเสนอฉากทัศน์และมุมมองของพ่อและแม่ที่มีต่อการรักษาสมดุลระหว่างการทำงานและการเลี้ยงดูบุตรในยุคปัจจุบัน ผ่านการวิเคราะห์ข้อมูลจากสื่อสังคมออนไลน์และการสัมภาษณ์เชิงลึก หนังสือเล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของการวิจัยในโครงการ “การปรับวิถีการทำงานของครอบครัวเมื่อมีบุตร: การศึกษาเชิงคุณภาพโดยใช้ข้อมูลสื่อสังคมออนไลน์” ซึ่งเป็นหนึ่งในชุดโครงการ “การดูแลครอบครัวเปราะบางในสถานการณ์การเปลี่ยนโครงสร้างประชากรและสังคมไทย” สนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (ปัจจุบัน สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม)

นอกจากเนื้อหาของหนังสือความยาว 200 หน้าที่สะท้อนสภาพและมุมมองที่น่าสนใจของครอบครัวในยุคปัจจุบัน หนังสือเล่มนี้ยังนำผลการวิจัยเชิงคุณภาพที่ใช้วิธีการศึกษาที่ผสมผสานระหว่างการสัมภาษณ์เชิงลึกในกลุ่มพ่อแม่ที่เริ่มสร้างครอบครัวและการใช้วิธีทำเหมืองข้อมูล (Data mining) โดยดึงข้อมูลกลุ่มตัวอย่างจากกระทู้เว็บไซต์พันทิปกว่า 1,800 กระทู้และเนื้อหาจากเพจเฟซบุ๊กที่เกี่ยวข้อง การวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากสื่อสังคมออนไลน์ใช้เทคนิควิธีการประมวลภาษาธรรมชาติ (Natural language processing – NLP) เพื่อค้นหาประเด็นที่สำคัญ รวมไปถึงเชื่อมโยงประเด็นต่าง ๆ เข้าด้วยกัน ทำให้การประมวลผลเนื้อหาจำนวนมากสามารถทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งถือเป็นงานวิจัยทางประชากรศาสตร์งานแรก ๆ ที่นำเทคนิควิธีการทำเหมืองข้อมูลมาใช้ในการวิเคราะห์ นอกเหนือจากการทำความเข้าใจมุมมอง ทัศนคติ และภาพลักษณ์ของคนในปัจจุบันที่มีต่อการสร้างครอบครัวแล้ว หนังสือเล่มนี้ยังชี้ให้เห็นแนวทางและข้อควรระวังในการนำเทคนิคการทำเหมืองข้อมูลและการประมวลผลภาษาธรรมชาติมาใช้ในการตีความปรากฎการณ์ทางสังคมด้วย

สารบัญ

17 ลูกและงาน: ทางแยกที่ต้องเลือก
20 ค่าของเวลากับการตัดสินใจทำงาน
22 ทางเลือกในการทำงานของผู้หญิงหลังมีบุตร

25 โลกของแม่ผ่านภาษา: เสียงสะท้อนจากโลกออนไลน์
26 สารสกัดข้อมูลออนไลน์
30 ภาษาของแม่เต็มเวลากับแม่ทำงาน
32 ประเด็นตอกย้ำด้วยคำที่ใช้บ่อย
39 ความสัมพันธ์ของคำสำคัญ: ความซับซ้อนในโลกของแม่

101 แม่เต็มเวลา: ความภูมิใจบนความเปราะบาง
102 เหตุแห่งการเลือกอยู่กับลูกเต็มเวลา
109 ผลกระทบจากการเป็นแม่เต็มเวลา: อารมณ์ ตัวตน และความมั่นคง

123 แม่ทำงาน: ชีวิตที่ยากจะหาสมดุล
124 เมื่อต้องตัดสินใจมาเป็นแม่ทำงาน
138 “วิ่งวุ่น”: ผลกระทบของการเป็นแม่ทำงาน

149 จากผู้หญิงเปราะบางสู่แนวนโยบาย: บทเรียนจากต่างประเทศ
150 ปัจจัยที่ส่งผลต่อการปรับเปลี่ยนวิถีการทำงาน
158 ผลกระทบโดยทั่วไปหลังการเปลี่ยนแปลงวิถีการทำงาน
166 นโยบายเพื่อช่วยเหลือครอบครัวที่มีบุตรและการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของครอบครัว

175 เพื่อครอบครัวไทยรุ่นใหม่ที่เข้มแข็ง: ข้อเสนอแนวนโยบาย
176 ความสมดุลของเวลาสู่ความเปราะบางของครอบครัว
182 นโยบายเพื่อการสร้างครอบครัว: มองปัจจุบันสู่อนาคต

มนสิการ กาญจนะจิตรา, ทรงพันธ์ เจิมประยงค์, กัญญาพัชร สุทธิเกษม, และรีนา ต๊ะดี. (2562). #ราคาของการมีลูก: เมื่องานและลูกผูกอยู่บนเชือกเส้นเดียวกัน. นครปฐม: สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.

ห้องสมุดหรือผู้ที่สนใจหนังสือ “#ราคาของการมีลูก: เมื่องานและลูกผูกอยู่บนเชือกเดียวกัน” สามารถติดต่อไปยัง สถาบันวิจัยประชากรศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ตำบลศาลายา อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม 73170 โทรศัพท์ 02-441-0201-4 อีเมล อนึ่งหนังสือเล่มนี้กำลังอยู่ในระหว่างการจัดทำเป็นหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เพื่อให้ผู้ที่สนใจสามารถใช้งานโดยในรูปแบบเปิดเสรี

นอกเหนือจากหนังสือเล่มนี้แล้ว ผู้ที่สนใจประเด็นที่เกี่ยวข้องสามารถติดตามเนื้อหาที่ได้จากการวิจัยได้จากสื่ออื่น ๆ ได้แก่

1. วิดีโองานบรรยาย “Put humanities in AI” โดย ผศ. ดร.ทรงพันธ์ เจิมประยงค์
2. บทความ “เมื่อการเป็นผู้หญิง ไม่ได้ทำให้คนเสียเปรียบเท่าการเป็นแม่” สัมภาษณ์ ผศ.ดร.มนสิการ กาญจนะจิตรา หัวหน้าโครงการวิจัย ใน 101 เขียนโดย พันธวัฒน์ เศรษฐวิไล และ วิโรจน์ สุขพิศาล
3. บทความ “เพราะกลับไปทำงานยาก ผู้หญิงจึงคิดมากเรื่อง ‘มีลูก’ คุยกับ ผศ.ดร.มนสิการ กาญจนะจิตรา” ใน The Matter โดย Thanet Ratanakul
4. วิดีโองานเสวนา “งานเสวนาสาธารณะ “Work-ไร้-Balance : งาน-ครอบครัว เลือกได้ไม่ต้องแลก”